توانمندسازی بدون قدرت، بی معناست. فوکو معتقد است قدرت در روابط اجتماعی معنا پیدا میکند. قدرت در اینجا به معنای صاحب اختیار بودن و دسترسی رسمی به تصمیم گیری برای امور محوله اجتماعی است.
در واقع توانمندسازی برای انتخاب، تصمیم گیری و تفویض اختیار فرایندی است که به شخص کمک میکند تا در امور محوله اقدام به عمل مسئولانه کند.
توانمندسازی از طریق ارتباطات و جلب مشارکت در تغییرات اجتماعی از آنجا ناشی میشود که که رسانهها و وسایل ارتباط جمعی با ایجاد فضا و جریانی سازنده میتوانند افراد را به حرکت مسئولانه مدنی وا دارند. رسانه پل و مجرای ارتباطی برای تبادل اطلاعات و پیام است و به شکل موثری میتواند فرایندهای اجتماعی مثبتگرا را تقویت کند و مردم را به سمت این فرایند جذب نماید.
چرایی توانمندسازی حول محور قدرتبخشی اجتماعی حائز اهمیت و توجه است؛ زیرا به تبیین این نوع نگرش و اندیشه در اذهان کمک میکند و به آگاهیبخشی جامعه نسبت به حقوق و قواعد حاکم بر زندگی اجتماعی و قدرت مطالبه و اختیار ناشی از توانایی کمک مینماید.
از طرفی چنین چراییهایی میتواند منجر به ترغیب و الزام فعالان رسانه در عرصه فعالیتهای اجتماعی و مدنی شود و به آنان در جهت گامهای اساسی در این حوزه انگیزه دهد.
چرایی و علت چیست؟
بخشی از جواب به سؤالات مربوط به عوامل و دلایل ایجاد چنین فرایندی در جامعه به لزوم ایجاد همراهی، همدلی و وفاق در بین اهالی یک جامعه بر میگردد؛ زیرا که وجود چنین حسهایی در دل یک اجتماع به پیشبرد اهداف کلان و خرد اجتماعی کمک میکند.
از طرفی به دلیل اهمیت شبکه سازهای اجتماعی برای رشد و پیشرفت مردم در یک جامعه لزوم توانمندسازی و ایجاد زمینهای برای آگاهیبخشی و نشر اطلاعات صحیح و بهروز احساس میشود.
در عصر حاضر به دلیل نیاز به سطح بالا آگاهی و توانایی برای تطبیق با فناوری روز و شرایط بغرنج زندگی در جامعه امروزی، توانمندی و قدرت اختیار، بیشتر از جوامع فرمانبر گذشته، به رشد و بالندگی افراد کمک میکند.
به نظر میرسد در عصر اطلاعات و ارتباطات دیجیتال، شهروند شهری بزرگ بودن یا در قلب یک روستای دور افتاده زندگی کردن، برای دسترسی به دنیای پیچیده اطلاعات و اخبار وقایع اجتماعی، تمایز خاصی ایجاد نمیکند و بیش از آن زندگی اجتماعی به طرز تفکر مسئولانه افراد آن جامعه وابسته است.
این در حالی است که نقش و کارکرد رسانه در نشر صحیح اطلاعات، آموزش مؤثر و بازنمایی قدرت توانایی هر فرد به عنوان یک شخص اثر گذار در جامعه، قابل انکار نیست.
ارتباطات چگونه در فرایند توانمندسازی اجتماعی اثر میگذارد؟
چگونگی فرایند توانمندسازی، از طریق استفاده از تمامی ظرفیتهای ابزاری رسانه و شبکههای اجتماعی مجهز به فناوری روز و با ساخت محتوای با کیفیت با محور مهارت ورزی قابل اجراست.
همچنین بر اساس تحقیقات انجام شده رادیو و تلویزیون رسمی همچنان منبع قابل اعتمادی برای گرفتن اطلاعات دقیق و درست در جامعه محسوب میشود. در جایگاه دیگر خبرگزاریها و سایتهای خبری و همینطور شبکههای اجتماعی با قدرت مضاعف میتوانند این جریانات را تقویت کنند و مهمترین سازوکار مؤثر موازی کاری و هم جهت بودن این ابزارهاست.
شایانذکر است تولیدکنندگان محتوا بیش از سایرین با تکیه بر پژوهشهای بنیادی و توسعهای و همچنین ترویج مفاهیم اجتماعی و حقوقی میتوانند به ایجاد توانمندیهای اجتماعی و ایجاد حس قدرت مخاطب مدد رسانند.
در آخر باید گفت نقش قدرتمند اطلاعات و ارتباطات را نمیتوان نادیده گرفت و این بستر آماده جذب مجریانی است که دلسوزانه بتوانند در جریانات مدنی فعال حضور یابند و به تحقق توسعه و رشد اجتماعی سرعت ببخشند.